فهرست بها چیست؟ | تاریخچه و انواع فهرست بها
در صورتی که به متره و برآورد علاقه‌مند هستید، ممکن است به نام “فهرست بها” یا “دفترچه فهرست بها” آشنایی داشته باشید. در این مقاله از پورتال جامع مهندسین ایران، ساختار و انواع مختلف فهرست بها را بررسی خواهیم کرد.
تاریخچه فهرست بها
در اینجا، به تاریخچه مختصری از فهرست بها می‌پردازیم.
در سال ۱۳۵۰، با افزایش درآمدهای نفتی کشور، تقاضا برای پروژه‌های عمرانی رشد قابل توجهی داشت. با این حال، به دلیل محدودیت منابع انسانی، ماشین آلات و مصالح، مهندسین مشاور مجبور شدند قیمت‌های برآوردی خود را بالاتر از حد معقول تعیین کنند تا پیمانکاران را تشویق به شرکت در پروژه‌ها کنند. این اقدام باعث افزایش غیرواقعی هزینه‌های پروژه‌های عمرانی در کشور و در نتیجه افزایش تورم شد.
در همین دوره، دولت سازمان برنامه و بودجه را موظف کرد تا فهرست بهایی با قیمت‌های متعارف تهیه کند.
در نهایت، در ابتدای سال ۱۳۵۵، سازمان برنامه و بودجه فهرست بهای پایه را برای کارهای ساختمانی و راهسازی منتشر کرد. پس از مدت کوتاهی، قیمت‌ها به حالت عادی و بدون هیجان بازگشت.
با توجه به موفقیت و استقبال از این اقدام در دستگاههای اجرایی، سازمان برنامه و بودجه تا سال ۱۳۵۷ فهرست بها را در ۵ رشته و تا سال ۱۳۷۶ در ۷ رشته منتشر کرد.
پیشنهاد: برای دانلود رایگان اکسل فهرست بهای 1402 می توانید به صفحه ”دانلود رایگان اکسل فهرست بهای 1402 ” مراجعه کنید.
فهرست بها چیست؟
فهرست بها به موجب ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه، که توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه و تنظیم می‌شود، به عنوان پایه انجام معاملات در طرح‌های عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عملاً، فهرست بها به مقدار ریالی حجم واحد مصالح و خدمات قابل ارائه توسط پیمانکاران اشاره دارد که هر سال و به صورت معین تعیین می‌شود (با این حال، در برخی سال‌ها به دلایلی فهارس بها منتشر نشده است).
احتمالاً سوالی برایتان پیش می‌آید که طرح عمرانی به‌دقت چه معناست؟
در واقع، طرح عمرانی یک پروژه عمرانی است که کارفرمای آن دولت است و برای پرداخت هزینه آن، بودجه مخصوصی در نظر گرفته شده است.
به طور کلی، طرح‌های عمرانی به سه دسته انتفاعی، غیرانتفاعی و مطالعاتی تقسیم می‌شوند که به هر کدام از آنها می‌پردازیم.
- طرح‌های عمرانی انتفاعی: هدف اجرای این نوع طرح‌ها کسب سود و درآمد است. بنابراین، این طرح‌ها باید قدرت ایجاد سود و تأمین هزینه‌های ساخت و استهلاک خود را پس از گذشت مدت زمان مشخصی از احداث داشته باشند.
- طرح‌های عمرانی غیرانتفاعی: هدف اجرای این نوع طرح‌ها ایجاد زیرساخت و گسترش رفاه است؛ بنابراین، در این طرح‌ها کارفرما به دنبال کسب سود و درآمد نیست.
- طرح‌های عمرانی مطالعاتی: این نوع طرح‌ها با هدف مطالعه و بررسی موضوعات مختلف، طبق قرارداد بین دستگاههای اجرایی و مراکز علمی مانند دانشگاه‌ها انجام می‌شوند.
پیشنهاد: برای دانلود رایگان اکسل فهرست بهای 1403 می توانید به صفحه ”دانلود رایگان اکسل فهرست بهای 1403 ” مراجعه کنید
مبنای تعیین فهرست بها
مبنای تعیین فهرست بها براساس عوامل زیر است: دستمزد کارگران، هزینه ماشین‌آلات، نرخ مصالح و به طور کلی هزینه‌های انجام کارهای عمرانی، که به تبع میزان تورم، به صورت سالانه تغییر می‌کنند.
برای تهیه فهرست بهای هر سال، از قیمت‌های سه ماهه پایانی سال گذشته استفاده می‌شود که به آنها سه ماهه مبنا می‌گویند.
مبنای تهیه برآورد اولیه، طبق تبصره ۱ ماده ۸۰ قانون محاسبات عمومی، فهرست بها است و سازمان‌ها و دستگاههای اجرایی موظفند پس از انتشار اولین سری فهرست بها و ابلاغ آن به سازمان‌ها، عملیات خود را مطابق با این فهرست بها برآورد نمایند.
در تعیین هزینه هر واحد در فهرست بها، از گزارشات مرکز آمار و قیمت‌های عرف بازار استفاده شده است. بنابراین، قیمت‌های مندرج در فهرست، متوسط قیمت تمام شده در هر کار را در بر می‌گیرد و تمام عملیات مورد نیاز را شامل می‌شود.
همچنین، هزینه‌های زیر نیز در فهرست بها مورد بررسی قرار گرفته‌اند:
- تهیه و حمل مصالح به کارگاه
- ماشین‌آلات و نیروی انسانی
انواع فهرست بها
انواع فهرست بها به روش‌های مختلفی تقسیم و دسته‌بندی می‌شوند که کلی‌ترین آنها “رسته” و جزئی‌ترین آنها “ردیف” است.
رسته، سطح کلی‌ترین تقسیم بندی است و یک پله جزئی‌تر آن رشته است. به عبارت دیگر، هر رسته از چند رشته تشکیل شده است.
در بخش بعدی این مقاله، با ساختار فهرست بها آشنا خواهید شد.
در اینفوگرافیک زیر ، انواع فهارس بها را مشاهده می کنید :
ساختار فهرست بها
در اینفوگرافیک زیر می توانید ساختار یک فهرست بها را مشاهده فرمایید.
پس از این اینفوگرافی هر یک از بخش های تشکیل دهنده فهرست بها مورد بررسی قرار گرفته اند.
منبع: https://www.pjmi.ir/